Thời gian trước đây, nghề tư vấn tâm lý được cho là khá xa lạ và kén đất dụng võ tại Việt Nam. Hầu hết sinh viên theo học xong ra trường cũng làm trái nghề. Tuy nhiên ở các nước phát triển thì ngành tâm lý học được cho là vô cùng cần thiết và quan trọng đối với xã hội. Vậy những năm gần đây ngành có triển vọng như thế nào tại Việt Nam sẽ được chia sẻ qua bài viết sau đây.
Mục lục
Nghề tư vấn tâm lý là gì?
Tư vấn tâm lý là quá trình tương tác giữa chuyên gia tư vấn tâm lý và khách hàng đang có nhu cầu cần được tư vấn, giải quyết hoặc đưa ra lời khuyên. Là người giúp khách hàng nhìn rõ và cụ thể hơn về vấn đề mình đang gặp phải. Hoặc tự đánh thức con người và khám phá ra tiềm năng của bản thân, tự giải quyết vấn đề của mình.
Quy trình tư vấn
Xây dựng mối quan hệ
Đầu tiên để có thể làm việc và sử dụng được những kỹ năng của bản thân giúp tư vấn được cho khách hàng. Người tư vấn cần phải xây dựng được mối quan hệ tin tưởng giữa nhà tư vấn và khách hàng. Điều này giúp việc chia sẻ thực lòng và khách quan hơn từ khách hàng. Cung cấp đủ và chính xác thông tin hơn.
Khai thác thông tin
Sau khi đã tạo dựng được sự tin tưởng, chuyên viên tâm lý sẽ bắt đầu lấy thông tin từ khách hàng như những sự kiện xảy ra, biểu hiện tâm lý trước đây và hiện tại, mong muốn của khách hàng và xác định vấn đề.
Xây dựng các giải pháp và lên kế hoạch
Sau khi đã thu thập được đầy đủ thông tin cần thiết để xác định được bệnh tình cũng như diễn biến tâm lý trong kiểm soát. Tư vấn viên sẽ lên kế hoạch điều trị bằng tinh thần và thuốc nếu cần thiết.
Lượng giá và kết thúc
Sau khi đã đưa ra những phác đồ điều trị dành cho khách hàng. Chuyên viên sẽ chờ sự đồng ý về tài chính và hướng điều trị để đi đến giải quyết vấn đề và kết thúc.
Tư vấn tâm lý trong những trường hợp nào?
Cuộc sống hiện nay càng ngày càng bận rộn và áp lực công việc chồng chất mà đôi khi bạn đang mắc phải những triệu chứng liên quan đến các bệnh tâm lý mà mình không hề biết nếu để lâu dài. Vậy khi nào nên tìm đến tư vấn tâm lý?
- Khi bạn đang bị tổn thương về thể chất và tinh thần
- Khi bạn đang đau đầu vì nhiều vấn đề mâu thuẫn trong cuộc sống, công sở
- Áp lực công việc thường xuyên không thể tháo gỡ
- Trầm cảm và stress lâu dài
- Khi bạn hay người thân của bạn trở thành nạn nhân của bạo lực gia đình và không biết kêu cứu ở đâu
- Khi bạn muốn thoát khỏi những căng thẳng bởi áp lực của cuộc sống, và công việc…
Vì sao nghề tâm lý ngày càng được quan tâm?
Cùng với sự phát triển không ngừng của xã hội. Dù vật chất cũng như điều kiện sống hiện nay được nâng cao. Không còn lo nghĩ nhiều về cái ăn cái mặc nữa nhưng thay vào đó đời sống tinh thần của con người cũng trở nên phong phú, phức tạp hơn.
Ngày nay, con người phải đối diện với nhiều áp lực hơn, nhiều gánh nặng hơn. Thậm chí là ít vận động, ngồi máy tính nhiều, điện thoại nhiều và quá rảnh rỗi trong thời đại hiện nay cũng là một phần tác động gây nên các vấn đề về tâm lý.
Mục đích của nghề tư vấn tâm lý liên quan đến các chứng bệnh thời đại như: trầm cảm, stress, rối loạn hành vi, rối loạn cảm xúc, tự kỷ, bạo lực học đường,… ngày càng diễn biến phức tạp thậm chí là dẫn đến nhiều vụ tự sát thương tâm hơn. Chính vì thế mà nhu cầu được thấu hiểu, tư vấn, chia sẻ tâm lý theo đó cũng tăng cao.
Thị trường trong nước
Chính vì những nhu cầu mật thiết ở hiện tại chính là cơ hội cho ngành tâm lý phát triển hơn ở thị trường Việt Nam nói riêng. Việc tốt nghiệp ngành này còn là bước đệm quan trọng giúp bạn tiến nhanh và chắc đến một số công việc liên quan cần tâm lý khác như: tư vấn viên, bán hàng, giao dịch viên, nhân sự…
Thị trường ngoài nước
Tâm lý học tuy còn khá mới mẻ ở Việt Nam. Nhưng ở nước ngoài, bạn có thể dễ tìm thấy sự quan trọng của ngành trong cuộc sống, công việc, học đường, tội phạm… Tâm lý áp dụng trong khá nhiều tình huống về tinh thần hay phục vụ cho việc điều tra, tuyển dụng… Vì thế mà ngành này khá Hot ở nước ngoài.
Sự cần thiết của nghề tâm lý đối với gia đình và xã hội
Hiện nay việc các tệ nạn xảy ra như:
- Bạo lực học đường xảy ra giữa các em học sinh, giáo viên đì điểm hay chạy theo bệnh thành tích… gây nên những xáo trộn trong tâm lý học sinh nhất là lứa tuổi trẻ em.
- Bạo lực gia đình như bố mẹ hay cãi vã, đánh đập. Phân biệt con trai và con gái. Ít quan tâm đến con trẻ…
- Áp lực về khối lượng đảm nhiệm, đồng nghiệp tị nạnh và ganh ghét nhau…
- Trong xã hội như trẻ bị phân biệt đối xử, phân biệt chủng tộc…
- Các vấn đề của phụ nữ sau sinh dễ bị trầm cảm…
- Các vụ tự tử xảy ra nhiều hơn khi xã hội thờ ơ với nhau. Trầm cảm, tự kỉ diễn ra ở trẻ em nhiều hơn do người lớn bận bịu với công việc mà không đủ thời gian dành cho con cái…Tất cả đều là mối quan tâm lớn càng ngày càng phát triển rất tiêu cực mà cần có sự quan tâm kịp thời của các chuyên viên/bác sĩ tâm lý.
Cơ hội nghề nghiệp của nghề tư vấn tâm lý
Theo ông Trần Anh Tuấn – Phó Giám đốc Trung tâm Dự báo nhu cầu Nhân lực và Thông tin Thị trường Lao động TP HCM, trong giai đoạn 2013 – 2015 đến 2020, nhu cầu nhân lực của ngành tâm lý học là rất lớn, riêng TP HCM cần đến hàng nghìn người mỗi năm.
Cơ hội nghề nghiệp trong lĩnh vực tâm lý rất đa dạng. Sinh viên tốt nghiệp ngành tâm lý học có thể đảm trách nhiều công việc khác nhau:
- Giảng dạy và nghiên cứu tâm lý học tại các trường đại học, cao đẳng, trung tâm, viện nghiên cứu
- Chuyên viên tư vấn tâm lý tại các công ty, trường học, trung tâm, đài phát thanh, đài truyền hình
- Chuyên viên trị liệu tâm lý tại bệnh viện…
- Chuyên gia dạy kỹ năng mềm hay nhà diễn thuyết
- Quản lý nhân sự
- Tư vấn viên
- Chăm sóc khách hàng
- Giao dịch viên…
Không chỉ rộng đầu ra, các chuyên gia tuyển dụng còn dự đoán càng về sau các cử nhân tâm lý học sẽ càng yên tâm về mức lương và chế độ đãi ngộ. Hơn nữa, việc nắm bắt tâm lý tốt, biết nhìn người cũng là những tốt chất vô cùng quan trọng cần có trong cuộc sống, công việc hiện nay mang đến cho bạn cơ hội có những khoản thu nhập đáng tự hào.
Khảo sát nhỏ mức lương các lĩnh vực liên quan nghề tư vấn tâm lý:
- Nhà tâm lý học thể thao: 45.000 USD- 80.000 USD tùy thuộc vào vận động viên.
- Nhà Tâm lý học Pháp Y: 69.440 USD.
- Nhà Tâm lý học cố vấn: 72.540 USD.
- Tâm lý học Lâm sàng: 72.540 USD/năm.
- Nhà Tâm lý học Kỹ thuật: 79.818 USD.
- Bác sĩ Tâm thần: 167.610 USD/năm.
Học tâm lý học cần tố chất kỹ năng gì?
Nghề tâm lý học là một ngành học khá trừu tượng về việc đánh giá, phân tích và nắm bắt tâm lý của đối phương. Vì thế nó bao gồm của rất nhiều kỹ năng, tố chất cần có để theo đuổi có thể kể đến:
Kỹ năng toán học
Nhiều người nghĩ rằng tâm lý học chỉ liên quan đến cảm xúc, tâm lý thì hoàn toàn không liên quan đến những con số. Tuy nhiên, học nghề tâm lý bạn còn phải dựa vào những kỹ năng phân tích kết hợp, diễn giải dữ liệu, xác suất, mối liên quan giữa các con số.
Kỹ năng tư duy
Sinh viên tâm lý học được rèn luyện kỹ năng này thông qua việc tiếp cận nhiều góc nhìn về nguyên nhân và bản chất của hành vi con người. Nhìn từ nhiều cấp độ để suy xét vấn đề không chỉ từ một góc độ. Từ cấp độ tế bào thần kinh cho đến các mối quan hệ xã hội phức tạp nhất.
Khả năng tư duy, phân tích, đánh giá và lập luận giúp cho sinh viên tâm lý học có thể nhanh chóng xử lý và đưa ra những giải pháp hữu ích trong những tình huống phức tạp trong công việc.
Kỹ năng giao tiếp
Đối với nghề tâm lý thì giao tiếp chính là kỹ năng vô cùng quan trọng. Việc bạn muốn có thông tin từ khách hàng, muốn tháo gỡ khúc mắc cũng như tìm ra nguyên nhân chính xác gây nên những xáo trộn trong tâm lý khách hàng phụ thuộc rất nhiều vào giao tiếp.
Kỹ năng giải quyết vấn đề
Sinh viên tâm lý học cần phải trau dồi những phương pháp xác định vấn đề, đặt giả thuyết, lên kế hoạch nghiên cứu, thiết kế quy trình thu thập và phân tích dữ liệu để kiểm tra những giả thuyết và đi đến kết luận dựa trên lý thuyết và thực tiễn.
Kỹ năng học hỏi
Việc luôn biết tiếp thu thông tin, tập trung chú ý và tính sáng tạo trong công việc là quan trọng cho tồn tại và phát triển trong nghề tâm lý học. Học hỏi không ngừng nghỉ, tìm hiểu nhiều loại tài liệu giúp bạn định hình và hiểu biết hơn về những cử chỉ, hành động, tư duy biểu hiện cho các vấn đề đang xảy ra đối với tâm lý khách hàng.
Kỹ năng quan tâm và lắng nghe
Công việc đầu tiên và quan trọng đối với nghề tư vấn tâm lý chính là sự lắng nghe và thực sự quan tâm đến vấn đề của khách hàng. Đôi khi bệnh nhân cần tư vấn không chỉ là để chữa vết thương tinh thần mà còn là sự lắng nghe, giải tỏa trong cuộc sống bộn bề hiện nay.
Việc lắng nghe còn giúp bạn khai thác được nhiều thông tin hữu ích cho việc lên kế hoạch chữa trị, xác định vấn đề và tìm ra nguyên nhân dẫn đến những biến chứng gây nên sự cố ở tâm lý khách hàng.
Các trường đào tạo nghề tư vấn tâm lý
- ĐH Sư phạm Hà Nội
- Học Viện Quản Lý Giáo Dục
- Đại Học Sư Phạm TPHCM
- Đại Học Sài Gòn
- Đại học Công Nghệ TPHCM
- ĐH Sư Phạm TP.HCM
- ĐH Khoa học Xã hội và Nhân văn (ĐHQG Hà Nội)
- ĐH Khoa học Xã hội và Nhân văn (TP.HCM)
- Đại Học Sư Phạm – Đại Học Đà Nẵng
- Đại Học Sư Phạm – Đại Học Huế
- Đại Học Quy Nhơn
- Đại Học Văn Hiến
- Đại Học Hồng Đức
- Trường ĐHDL Văn Hiến
Nghề tâm lý học hiện nay dù vẫn chưa nhận được quá nhiều sự quan tâm từ các gia đình và xã hội. Nhưng chắc hẳn trong tương lại kỹ năng tâm lý sẽ vô cùng quan trọng không chỉ trong chuyên ngành mà còn liên quan đến các lĩnh vực khác. Học nghề tư vấn tâm lý ngay hôm nay chắc chắn không phải là sự lựa chọn tệ trong thời đại hiện nay.
