Lời nói là một loại công cụ giao tiếp không mất tiền mua nhưng nếu biết cách sử dụng đúng thời điểm, đúng người, đúng nghĩa nó sẽ đem lại giá trị vô cùng lớn. Chính vì lời nói là phương tiện giao tiếp, do vậy nó luôn có sự ảnh hưởng, tác động mạnh mẽ đến người nghe cũng như mong muốn người nói muốn truyền tải. Cùng tìm hiểu về kỹ năng giao tiếp bằng lời nói một cách cụ thể nhất như sau
Mục lục
Các nguyên tắc sử dụng lời nói cần thiết trong giao tiếp
Nói phải rõ ràng và dễ hiểu
Để thể hiện mình là người chỉn chu, trưởng thành và tin tưởng thì ít nhất bạn nên nói chuyện một cách đầy đủ, rõ ràng và có nội dung dễ hiểu nhất cho người nghe. Đừng nói lấp lửng chỉ mình mình hiểu, bạn sẽ bị đánh giá thấp và mất đi sự tin tưởng ở đối phương.
Xác định nội dung lời nói là một dạng kỹ năng giao tiếp phải phù hợp với trình độ, độ tuổi người nghe. Phải biết phân chia và giải thích câu chuyện mình nói đúng đối tượng. Đừng lấy câu chuyện sẽ kể cho bạn bè để nói y nguyên với thầy cô, người lớn tuổi hay ba mẹ của mình.
Hai người có trình độ chênh nhau cùng nói chuyện, nếu không có sự điều chỉnh cách nói thì sẽ rất khó mà truyền đạt cho nhau hiểu. Trong trường hợp bạn không thể điều chỉnh cách nói chuyện, ngôn ngữ thường dùng của mình, bạn có thể bị cho là kiêu ngạo và không thân thiện. Hãy cố gắng kèm thêm câu: “Xin lỗi, tôi nói bạn có dễ hiểu không” để làm mát câu chuyện.
Tuân theo tuổi tác
Tuân theo tuổi tác là nguyên tắc giao tiếp chuẩn mực và còn thể hiện sự lễ phép, có giáo dục và có đạo đức. Việc giao tiếp dựa trên tuổi tác giúp bạn được đánh giá cao, tôn trọng người cùng nói chuyện và để lại ấn tượng tốt hơn.
Trong xã hội
Khi xưng hô với người hơn tuổi, đáng tuổi nào xưng hô theo tuổi nấy. Hễ người lớn tuổi hơn bạn, bạn phải gọi bằng anh, chị, cô, chú, bác, cô, dì, ông bà… Nếu độ tuổi chênh lệch không ít, bạn có thể xưng tên. Tuy nhiên, đối với người mới gặp nên xưng anh, chị thể hiện sự tôn trọng và lịch sự nếu trông không quá khác biệt về độ tuổi.
Trong công việc
Trong công việc, tùy cấp bậc mà người làm chức vụ thấp hơn có thể gọi cấp trên là anh/chị. Tuyệt đối không nói chuyện trống không, cộc lốc kể cả với nhân viên hay người thua tuổi. Điều này chỉ thể hiện người nói thiếu lịch sự và thiếu tinh tế, tế nhị.
Trong các mối quan hệ
Không xưng hô quá thân mật so với mối quan hệ. Không nên đổi vai vế và xưng hô quá thân, quá ngắn gọn với người không quá quen thuộc. Đừng mới gặp những người bạn mới đã xưng “mày – tao” như bạn thân. Điều này sẽ khiến đối phương cảm thấy khó chịu và người nói có thể bị đánh giá.
Tránh lối nói mỉa mai
Trong cuốn sách nổi tiếng Đắc Nhân Tâm đã từng đề cập. Việc chỉ trích, nói mỉa mai dành cho đối phương không đem lại lợi ích cho bạn. Hãy thay vào đó là động viên, khen thưởng. Bởi vốn dĩ không ai thích chê cả, ai cũng cần động viên. Chính vì vậy nếu bạn muốn nắm bắt ai đó, hãy cho họ thấy giá trị của họ bằng những kỹ năng giao tiếp qua lời nói chân thật, tích cực.
Lối nói chỉ trích người khác một cách bóng gió, chì chiết luôn tạo ra ấn tượng cực xấu cho người nghe. Và thậm chí cả người nói cũng bị đánh giá không ít là thiếu tế nhị, thiếu hiểu biết. Lối nói mỉa mai thể hiện bạn luôn có thái độ thù địch, ganh ghét và hay xét nét người khác.
Tránh lối nói gây tổn thương người khác
Thỉnh thoảng, cách nhận xét, đánh giá sự việc một cách thái quá của bạn khiến người đối diện cảm thấy tâm trạng tồi tệ hơn. Dù tình huống bạn gặp phải ở người đối diện thực sự tệ cũng nên khích lệ, tránh nói thẳng và nói theo hướng tiêu cực. Bạn nên an ủi, động viên điều đó sẽ giúp bạn trở nên dễ chịu hơn cũng như người đối diện không bị bế tắc.
Tránh các chủ đề nhạy cảm
Tốt nhất khi nói chuyện xã giao hay bạn bè, người quen không quá thân thiết thì tránh chủ đề nhạy cảm là một loại kỹ năng giao tiếp bằng lời nói cần có. Hãy tránh những chủ đề liên quan đến độ tuổi, cân nặng, tôn giáo, chính trị, pháp luật, giới tính… Vì không chỉ Việt Nam, ở các văn hóa quốc gia khác sẽ coi là bất lịch sự khi đề cập đến vấn đề nhạy cảm.
Tránh dùng từ địa phương
Không dùng tiếng lóng ít người biết, từ địa phương chỉ mình mình hiểu, các loại khẩu ngữ tránh hiểu nhầm cho người đối diện. Không dùng từ chuyên ngành, ngôn từ quá hoa mỹ: Người nghe sẽ có cảm giác là bạn đóng kịch, không tin tưởng hoặc khó hiểu câu chuyện của bạn. Mất giá trị cuộc giao tiếp nếu bàn về công việc.
Các kỹ năng giao tiếp bằng lời nói
Sử dụng ngôn từ và ngữ điệu phù hợp
Ngôn từ được diễn tả đúng ngữ cảnh, chính xác là một phần quan trọng để truyền đạt suy nghĩ của bản thân đến mọi người. Tuy nhiên, sự đa dạng và phong phú của từ ngữ sẽ gây khó khăn trong một số tình huống. Vì vậy, khi giao tiếp, bạn cần xác định thời gian, trường hợp nào nên nói chuyện và sử dụng ngôn từ.
- Tránh nói vấp, nói “à”, “ờ” quá nhiều trong câu.
- Tránh nói quá nhanh hay quá chậm.
- Cần lên xuống giọng tạo cảm xúc cho câu. Tránh gây nhàm chán, gây buồn ngủ cho .người nghe bằng tone ngang.
Nói chuyện kết hợp với Body Language
Ngôn ngữ cơ thể kết hợp với lời nói là kỹ năng giao tiếp luôn đem lại hiệu quả vô cùng lớn. Bạn cần học cách điều chỉnh ngôn ngữ cơ thể khi nói vì có những hành vi của cơ thể là bản năng nó sẽ phản lại sự trung thực trong lời nói của bạn.
Mọi người có thể đánh giá một phần con người của nhau thông qua những cử chỉ ấy. Đôi khi, một cử chỉ tay, ánh mắt của bạn cũng có thể làm người khác dễ hiểu hơn rất nhiều.
=>>Xem thêm: Kỹ năng sử dụng ngôn ngữ cơ thể hiệu quả
Kỹ năng lắng nghe
Trong giao tiếp bằng lời nói, lắng nghe cũng là một kỹ năng quan trọng giúp cho cuộc trò chuyện trở nên thú vị và giá trị hơn. Người trò chuyện giỏi là người biết nói và lắng nghe đúng lúc. Khi bạn làm được như vậy, đối phương sẽ thấy gần gũi, thân thiết, muốn chia sẻ nhiều thông tin quan trọng và có mong muốn được nói chuyện nhiều hơn.
- Cần lắng nghe chú tâm, kiên nhẫn, ánh mắt kiên định và gật đầu theo câu chuyện của đối phương.
- Nên “à”, “ừ”, “vậy sao” trong khi nghe để tiếp thêm sự thú vị cho người nói, tôn trọng người nói, tạo cảm giác bạn đang hứng thú với câu chuyện của người kể.
- Không chen ngang hay ngắt lời người khác khi họ đang nói.
Biết cách đặt câu hỏi
Trong giao tiếp, việc đặt câu hỏi đúng lúc, đúng chủ đề, thông minh vô cùng quan trọng. Điều này được khuyến khích để tăng sự tương tác với đối phương, tạo môi trường thân thiện và thu thập nhiều thông tin. Ngoài ra, bạn có thể hướng câu chuyện đi theo mong muốn của mình bằng những câu hỏi giá trị.
- Tránh hỏi cho có không trọng tâm.
- Tránh hỏi chỉ quan tâm đến cá nhân mà tổn thương đối phương.
- Tránh hỏi khi người đối diện nói chưa xong.
- Tránh nghe hời hợt dù người đặt câu hỏi là mình.
- Tránh hỏi một cách hời hợt, cho có.
Kết thúc cuộc trò chuyện đúng lúc
Thời điểm kết thúc cuộc trò chuyện là một dạng kỹ năng giao tiếp cũng rất quan trọng. Nếu bạn không tinh tế sẽ làm đối phương phật lòng, làm hỏng cuộc trò chuyện hoàn toàn. Bạn có thể thật sự bận rộn và cần kết thúc cuộc trò chuyện. Hãy để ý và tế nhị hơn trong một cuộc trò chuyện.
- Đừng kết thúc khi người kia đang thao thao bất tuyệt kể chuyện.
- Không nên là người kết thúc câu chuyện trước một cách thẳng thừng.
- Hãy lựa lời mà nói bằng cách viện một lý do thích đáng như “Đi vệ sinh, cần hoàn thành công việc gấp, bận nghe điện thoại…”
Tác động của lời nói trong giao tiếp
Lời nói là phương tiện thường xuyên để giao tiếp. Để lời nói giá trị, không mất lòng, tăng tin tưởng và thỏa mái trao đổi đôi bên thì trước hết phải nói đúng lúc, hợp tình, hợp lý, lời nói ôn hòa, đúng thời điểm là điều quan trọng đảm bảo sự kịp thời của thông tin và sự tinh tế trong giao tiếp.
- Nếu nói không đúng thời điểm thì sẽ là bỏ qua cơ hội, làm phật lòng đối phương.
- Nói nhưng không quan tâm đến người nghe thì chẳng những không có kết quả, mà còn phản tác dụng.
- Nói thì thẳng quá, nói làm người khác tổn thương mà không suy nghĩ dù không có dụng ý cũng sẽ thất bại dù là công việc hay tình yêu.
Tác động tích cực
Khi bản thân tập luyện nói nhiều, nói đúng, nói chuẩn mực và dùng kỹ năng nói chuyện sẽ giúp bạn tự tin hơn trong giao tiếp, nắm bắt được tâm lý đối phương nhất là trong công việc.
Việc khéo léo lựa chọn cách diễn đạt phù hợp, sử dụng ngôn từ đúng đắn với đối tượng giao tiếp sẽ khiến người nghe dễ dàng tiếp thu ý kiến của mình. Đối phương cũng sẵn sàng chia sẻ chân thành bí quyết cá nhân, những kinh nghiệm quý báu của họ cho mình cho dù đó là lời phê bình hay góp ý.
Tác động tiêu cực
- Nếu lời nói trong lúc cáu gắt, nói như là trút lên người khác sự bực bội của mình thì người nghe nhận được nguồn năng lượng tiêu cực, nghe nhiều cảm thấy chán nản. Nếu là cấp trên dùng lời lẽ thô thiển chỉ biết trách móc thì chỉ được nhân viên đáp lại là sự phục tùng trong bực bội, chống chế, không hết mình.
- Trong đàm phán công việc, nếu bạn chỉ chăm chăm đến cái mình muốn và dùng lời lẽ mang tính ép buộc, rập khuôn, thao thao về cái lợi ích bản thân đạt được thì vĩnh viễn bạn không nhận được giá trị thật của thành công.
- Trong cuộc sống có lúc không kiềm chế được cảm xúc của mình, vô tình bạn có thể sẽ nói những điều lẽ ra không nên nói với những người thân của mình. Và điều đó vô tình làm tổn thương người nghe và cái giá trị bạn nhận lại là sự không trọn vẹn, hối hận.
Kỹ năng giao tiếp bằng lời nói là công cụ vô cùng quan trọng bạn cần học hỏi, tích lũy và quan sát sử dụng một cách tinh tế. Nó là con dao hai lưỡi sẽ đem đến nhiều thành công cho bạn và ngược lại cũng có thể hủy hoại bạn nhanh chóng. Lời nói không mất tiền mua chính vì thế hãy sử dụng, rèn luyện để bạn có thể chủ động hơn trong cuộc sống.
